By ชื่อหนังสือภาษาอังกฤษ : The Battle of Waterloo
ชื่อภาษาไทย : ยุทธการวอเตอร์ลู
เขียน : ปัญญ์ อนันต์สกุลวัฒน์
แปล : –
สำนักพิมพ์ : ยิปซี
จำนวนหน้า : 228 หน้า
ISBN : 9786163016614
ภาษา : ไทย
ราคาปก : 225 บาท
เมื่อตอนเราเป็นเด็ก พ่อเราเล่าเรื่องนโปเลียนให้เราฟังเหมือนเป็นนิทานก่อนนอน คนอะไรรบชนะแทบจะตลอด ถึงแพ้แต่ก็กลับมาผงาดได้ใหม่ กลับมายืนขึ้นอีกครั้งและพร้อมที่จะวิ่งไปข้างหน้า แต่ท้ายที่สุดเขาก็พ่ายแพ้ในสมรภูมิครั้งสำคัญในศึกที่ฝรั่งเศษต้องต่อกรกับหลายชาติพันธมิตร
เราโชคดีมากที่ในชีวิตได้มีโอกาสไปเยือนสถานที่ที่สำคัญแห่งหนึ่งที่สุดในโลกประวัติศาสตร์ นั่นคือสมรภูมิที่จักรพรรดินโปเลียนพ่ายสงคราม ‘วอเตอร์ลู’ แต่ก็เป็นที่น่าเสียดายอย่างมากที่ตอนนั้นเรายังเด็ก ไม่ได้ศึกษาหรือใส่ใจเกี่ยวกับประวัติศาสตร์โลกมากนัก ทำให้เราไม่ได้ซึมซับความลึกซึ้งในเบื้องลึกเบื้องหลังของสงครามอันเป็นที่เล่าขานกันมาหลายรุ่น เรายังจำภาพบรรยากาศตอนที่เรานั่งรถกอล์ฟ ฟังวิทยากรบรรยายภาพมโนทัศน์เมื่อยามทหารทั้ง 2 ฝั่งเตรียมยุทธวิธี เส้นทางการเดินทัพ และเข้าประจัญบานเพื่อช่วงชิงชัยชนะ เราได้เข้าไปเยี่ยมชมในพิพิธภัณฑ์ภาพจำลองประวัติศาสตร์ มีโมเดลจำลองเพื่อให้ผู้เข้าชมได้เห็นมุมมองในการสู้รบครั้งนั้น หากมีโอกาสเป็นไปได้ เราอยากจะย้อนเวลากลับไปดื่มด่ำประสบการณ์นั้นอีกครั้ง เพราะในตอนนี้เราเตรียมตัวพกความรู้และความอยากรู้อยากเห็นมาเต็มที่แล้วหล่ะ
เรื่องย่อ
หลังจากที่นโปเลียนจำใจยอมสงบศึก และถูกเนรเทศไปยังเกาะเอลบา แต่ใช่ว่าความทะเยอทะยานของเขาจะยอมจำนนต่อการพ่ายแพ้ในครั้งนี้ นโปเลียนได้กล่าวกับผู้คนที่จงรักภักดีต่อเขา “ฉันจะกลับมาในฤดูแห่งไวโอเลต” ซึ่งสิ่งที่เขาได้ปฏิญาณต่อหน้าทุกคนนั้นก็เป็นจริง การที่เขาสามารถกลับมายังฝรั่งเศสได้สำเร็จ ก่อให้เกิดแรงกระเพื่อมต่อประเทศรอบข้างในยุโรป พวกเขาตระหนักดีถึงความกระหายอำนาจและฝีมือการรบของนโปเลียน กระนั้นแล้วประเทศเหล่านี้จำต้องร่วมมือกันอีกครั้งเพื่อสยบนโปเลียนให้จงได้
เมื่อนโปเลียนทราบดีว่าแผนการสร้างมิตรกับประเทศเพื่อนบ้านไม่สำเร็จ ประสบการณ์อันโชกโชนของเขาทำให้รู้ว่าถึงเวลาแล้วที่จะต้องเข้าสู่สนามรบอีกครั้ง เขาเลือกที่จะโจมตีเบลเยียมเป็นเป้าหมายสำคัญ ทว่าก็ใช่จะเป็นเรื่องง่ายในเมื่อคู่ต่อสู้ของเขาต่างผนึกกำลังกันเพื่อมีชัยเหนือนโปเลียน โดยมีดยุคแห่งเวลลิงตันเป็นแม่ทัพใหญ่ ยุทธการวอเตอร์ลูคือสิ่งที่จะชี้เป็นชี้ตายอนาคตของทุกฝ่าย ที่ต่างคนต่างทุ่มกำลังกันสุดตัว ท้ายที่สุดแล้วสงครามย่อมมีผู้ชนะและผู้แพ้ ทิ้งไว้ด้วยความเสียหายและคราบเลือด กลายเป็นประวัติศาสตร์และร่องรอยการรบครั้งสำคัญแห่งหนึ่งในครั้งกาลก่อน
ความรู้สึกหลังอ่าน
จริงๆเราเป็นคนชอบอ่านหนังสือประวัติศาสตร์นะ เวลาอ่านอะไรแบบนี้แล้วจินตนาการตามไปด้วยมันสนุกมากเลย ซึ่งตอนแรกก็กังวลอยู่ว่าจะอ่านไม่รู้เรื่องหรือเปล่า คือเราเคยซื้อหนังสือแปลประวัติศาสตร์ของสำนักพิมพ์นี้มาก่อนแล้วมันอ่านไม่ค่อยรู้เรื่อง แต่…พอได้อ่าน The Battle of Waterloo เล่มนี้แล้วเราขอบอกเลยว่าสนุกมาก! ผู้เขียนเรียงเรียงเรื่องราวได้อย่างดีเยี่ยม หนังสือไม่ใช่ว่าเปิดมาบทแรกแล้วจะเข้าสู่ยุทธการวอเตอร์ลูเลย แต่ผู้เขียนได้เริ่มต้นด้วยการปูประวัติของนโปเลียน โบนาปาร์ตให้ผู้อ่านอย่างเราเข้าใจโดยสังเขป ผู้เขียนได้เล่าเรื่องการเดินทางเข้าสู่สมรภูมิรบของเขาในแต่ละครั้ง จนกระทั่งจำนนต้องยอมแพ้ การหนีออกมาจากเกาะเอลบา เริ่มรวมพลในฝรั่งเศส และเข้าสู่ 100 วันแห่งยุทธการณ์วอเตอร์ลู การเรียบเรียงข้อมูลให้เป็นเรื่องราวเหมือนสายน้ำไหลเพื่อเข้าสู่จุดสำคัญของเรื่องทำให้ผู้อ่านเข้าใจเนื้อเรื่องทั้งหมดได้แบบไม่ต้องใช้ความพยายามในการอ่าน มันทำให้เรารู้สึกว่าการอ่านประวัติศาสตร์ในหนังสือเล่มนี้เหมือนเป็นเรื่องเล่านิทานก่อนนอนเลยเสียด้วยซ้ำ
เมื่อเข้าสู่ช่วง 100 วันแห่งยุทธการณ์วอเตอร์ลู ผู้เขียนได้อธิบายประวัติของจอมพลคนสำคัญของทั้งฝ่ายฝรั่งเศสและฝ่ายพันธมิตร พร้อมด้วยรูปประกอบเพื่อเสริมสร้างเรื่องราวให้ผู้อ่านเข้าใจถึงบุคลิกลักษณะของแต่ละคน นอกจากนั้นยังมีการอธิบายถึงกองทัพว่าประกอบด้วยพลทหารแบบใดบ้าง ทำให้คนอย่างเราที่ไม่สันทัดในวงการทหารพอเข้าใจความเป็นไปในการสั่งการเรียกใช้กำลังพลศึกครั้งนี้ว่ากองกำลังแต่ละกองมีจุดอ่อนจุดแข็งในการรบอย่างไร ทุกอย่างที่กล่าวมานี้ผู้เขียนสามารถผูกให้เป็นเรื่องราวที่อ่านได้เข้าใจง่ายมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการตราทัพของแต่ละฝ่ายที่ผู้เขียนอธิบายให้เราเห็นภาพได้อย่างง่าย ว่าการเดินทัพเป็นไปในลักษณะแบบใด ซึ่งหากผู้อ่านไม่ทราบว่าสถานที่นั้นอยู่ตรงไหน เราเพียงแค่ดูแผนที่ที่ผู้เขียนได้แนบรูปประกอบในหนังสือได้เลย คุณปัญญ์ อนันต์สกุลวัฒน์ทำให้เรื่องราวน่าอ่านจริงๆ
ส่วนที่เราชอบอีกอย่างคือผู้เขียนได้เล่าถึง ‘เบื้องหลัง’ของแต่ละกองทัพ ไม่ว่าจะเป็นความโกลาหลต่างๆอันเกิดจากความผิดพลาดในสื่อสาร ความเข้าใจผิดเรื่องเครื่องแบบที่นึกว่าเป็นคนของอีกฝ่าย สภาพอันอากาศที่เลวร้ายกลับสร้างความเป็นต่อให้อีกฝ่าย ฯลฯ จะว่าไปแล้วการทำสงครามก็คล้ายกับการพนันที่เราไม่รู้ว่าภายภาคหน้าจะเกิดอะไรขึ้น เราได้เพียงแค่ ‘คาดคะเนแนวโน้ม’ ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต หากจะพูดภาษาชาวบ้านๆมันก็คล้ายเกมการพนันดีๆนี่เอง
“อย่างน้อยฉันก็รู้ว่าอะไรที่ไม่ควรทำ นั่นเป็นบทเรียนที่มีค่ามากเสมอ”
ดยุคแห่งเวลลิงตัน (อาเธอร์ เวสลีย์)
The Battle of Waterloo เขียนโดยคุณปัญญ์ อนันต์สกุลวัฒน์ ถือเป็นหนังสือเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ที่อ่านได้สนุก ปิดท้ายด้วยข้อสันนิษฐานอันเป็นเหตุที่ทำให้นโปเลียนพ่ายสงครามในครั้งนี้ ให้ความรู้สึกเหมือนนิทานก่อนนอนพร้อมด้วยคติสอนใจที่คุณต้องติดตามต่อไปในทุกๆคืน
ข้อเสนอแนะ
ความเห็นของเราสำหรับหนังสือเล่มนี้ เรารู้สึกว่ามันกลมกล่อมดีมาก แต่ถ้าหากอยากให้สมบูรณ์แบบมากยิ่งขึ้น เราอยากจะเสนอแนะให้ทางสำนักพิมพ์แนบรูปประกอบแผนที่การเดินทัพให้มากกว่านี้ โดยอาจแบ่งออกเป็นช่วงๆ เช่นเริ่มที่การปะทะกันที่กาเทอบรากับลิญญี อีกช่วงเป็นช่วงที่กองทัพแต่ละฝ่ายมีการเปลี่ยนตำแหน่งก่อนจะเข้าสมรภูมิวอเตอร์ลู ตามด้วยการจัดเตรียมทัพแต่ละกองของทั้ง 2 ฝ่ายบริเวณวอเตอร์ลู ตบท้ายด้วยแผนที่ในวันช่วงสุดท้ายก่อนสงครามสิ้นสุดลง
ในหนังสือจะมีรูปประกอบแผนที่ที่กาเทอบราและลิญญีที่ถือได้ว่าเป็นจุดสำคัญแห่งหนึ่งก่อนทุกฝ่ายจะเคลื่อนทัพไปที่วอเตอร์ลู แม้ว่าจะไม่ได้ลงรายละเอียดเส้นทางการเดินทัพหรือถอยทัพของแต่ละฝ่าย แต่ก็พอจะสามารถเห็นภาพการสู้รบได้ว่าแต่ละที่อยู่ตรงไหนกันบ้าง เราคิดว่าเป็นรูปประกอบที่ใช้ได้เลยทีเดียว แต่หากสำนักพิมพ์ยิปซีอยากให้มีรายละเอียดมากว่านี้และเพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจมากกว่าเดิม เราคิดว่าภาพที่แสดงด้านล่างนั้นเหมาะมากที่จะเอามาเป็นรูปประกอบ ภาพด้านล่างนี้สามารถแสดงถึงการเดินทัพของแต่ละฝ่ายหลังจากการเปิดฉากการรบที่กาเทอบราและลิญญี และมีจุดสำคัญบางที่ให้เราเห็นคร่าวๆก่อนที่กองทัพฝรั่งเศสกับชาติพันธมิตรจะเริ่มปะทะกันครั้งใหญ่ที่วอเตอร์ลู เราว่ามันสำคัญมากเลยที่ผู้อ่านจะได้นึกภาพออกว่ามีการเดินทัพถอยทัพอย่างไร แต่ละที่อยู่ใกล้ไกลกันแค่ไหน แล้วทำไมอีกฝ่ายถึงอ้อมมาตีขนาบได้ หากได้เห็นแผนภาพนี้น่าจะทำให้ความได้เปรียบเสียเปรียบของแต่ละฝ่ายมากขึ้นเป็นกอง
แต่เมื่อเข้าสู่ยุทธการวอเตอร์ลู ในหนังสือกลับไม่มีแผนที่ในส่วนนั้นเลย แต่ส่วนมากเป็นรูปภาพวาดการสู้รบของพลทหารแต่ละกองเท่านั้น ซึ่งเราคิดว่ามันไม่จำเป็นต้องใส่มาเยอะเท่าไหร่ ตรงยุทธการวอเตอร์ลูนี้น่าเสียดายมากที่ไม่มีแผนที่ประกอบ เพราะมันคือจุดสำคัญของเรื่อง วอเตอร์ลูคือสถานที่ที่สำคัญที่สุดในหนังสือเล่มนี้ มันสำคัญมากจนเป็นเหตุการณ์ครั้งสำคัญที่ผู้คนในปัจจุบันยังคงพยายามศึกษาหาคำตอบและเรียนรู้สิ่งที่เกิดขึ้นในศึกที่โลกได้จารึกไว้ แต่ในหนังสือกลับไม่มีรูปภาพของแผนที่การรบที่วอเตอร์ลูประกอบไว้ให้ผู้อ่านเห็นเลย แต่เป็นการบรรยายด้วยตัวอักษรเสียมากกว่า ต้องบอกตรงๆว่าตัวเราเองก็ไม่รู้เลยว่าแต่ละสถานที่มันอยู่ตรงไหนบ้าง ทำให้เราต้องค้นหาข้อมูลในอินเตอร์เน็ตและได้มาเจอแผนที่ด้านล่างนี้ จนเข้าใจและเห็นภาพในสิ่งที่ผู้เขียนบรรยายในที่สุด
รูป Battle of Waterloo ในวันที่ 18 มิถุนายน 1815 ที่เจอในอินเตอร์เน็ตเป็นรูปที่ดีมากที่จะเอามาเป็นภาพประกอบสำหรับการบรรยายในสมรภูมิวอเตอร์ลู นี่คือสถานที่สำคัญที่แต่ละฝ่ายพยายามจะยึดให้ได้ มีแผนการเดินทัพฝรั่งเศสของนโปเลียนกับเหล่าจอมทัพที่เขาให้ความไว้วางใจ และการเดินทัพของกลุ่มชาติพันธมิตรด้วยกันที่ต่างประกอบด้วยหลายเชื้อชาติ โดยมีคู่ปรับคนสำคัญอย่างดยุคแห่งเวลลิงตัน (อาเธอร์ เวสลีย์) เป็นผู้นำหลักในฝ่ายพันธมิตร ส่วนตัวเรารู้สึกว่ามันเป็นรูปภาพที่สามารถอธิบายเรื่องราวครั้งนี้ได้ดีมาก หากทางสำนักพิมพ์ยิปซีเพิ่มรูปประกอบของแผนที่สมรภูมวอเตอร์ลูเข้าไป จะเป็นการเพิ่มความสนุกทำให้หนังสือเล่มนี้อีกเท่าตัว
ความเห็นส่วนตัวของเรา เราคิดว่าสงครามเป็นเรื่องของกลวิธี เป็นศิลปะในการเดาใจคู่ต่อสู้ เรื่องของเวลา เรื่องดวงก็มีส่วน และที่สำคัญคือการใช้คนให้เหมาะกับงาน บางทีเพียงแค่ช่วงเวลาไม่กี่ชั่วโมงหรือการตัดสินใจที่ผิดพลาดอาจนำไปสู่จุดจบได้
เขาได้รำพึงว่า “ถ้าแบร์ติเยอยู่ที่นี่ ฉันคงจะไม่พบกับเรื่องเลวร้ายเช่นนี้”
นโปเลียน โบนาปาร์ต
****************
หน้าที่พิมพ์ผิด
หน้า 117 แนได้ให้สุนทรพจน์กับบรรดาทหารถึงการจงรักภักดีต่อราชวงศ์บูร์บูร์บง ควรจะเป็น แนได้ให้สุนทรพจน์กับบรรดาทหารถึงการจงรักภักดีต่อราชวงศ์บูร์บง
******************************************
ไม่ได้พิมพ์ผิดแต่ควรจะตรวจสอบอีกครั้ง
หน้า 205 นโปเลียนมอบหมายให้แม่ทัพเปตีย์นำกำลังทหารเกรเนเดียร์ที่สังกัดกองทหารโอลด์การ์ดเข้าตั้งรับเปตีย์ไม่คาดว่าพวกปรัสเซียจะมีมากมาย ควรจะเป็น นโปเลียนมอบหมายให้แม่ทัพเปตีย์นำกำลังทหารเกรเนเดียร์ที่สังกัดกองทหารโอลด์การ์ดเข้าตั้งรับ เปตีย์ไม่คาดว่าพวกปรัสเซียจะมีมากมาย (ควรจะเว้นวรรค)